Hymnus Paradisi

Achter de grafsteen van Ivor Gurney op de kleine begraafplaats van Twigworth ontdek ik het graf van de 9-jarige Michael Howells die in 1935 overleed aan polio, na een ziekbed van slechts drie dagen. De familie Howells, vader, moeder en zuster die op vakantie waren in Gloucestershire, bleven zoals verwachten viel gebroken achter. Vooral voor zijn vader, Herbert Howells, toen 43 jaar oud en een gerenomeerd componist van gewijde muziek, was deze klap extra verlammend. Maandenlang kon hij geen werk componeren en kreeg hij geen noot op schrift. Het was alsof de dood van de jongen alle creativiteit uit hem had gezogen. Het was zijn dochter Ursula die hem voorstelde een muziekstuk te schrijven om zijn verdriet een plaats te geven. Howells verrichte een bovenmenselijke inspanning en gaf toe aan zijn dochter. Het resultaat, de Hymnus Paradisi, een werk vol kwelling en schoonheid, was klaar in 1938 en werd opgeborgen in een la. De wond was nog niet geheeld en de pijn te persoonlijk om die al met het publiek te delen. Meer dan 10 jaar bleef het werk in de la liggen.
Voor het Three Choirs Festival van 1950 werd Herbert Howells gevraagd een nieuw werk te componeren, en na grote tegenzin was het de alom gewaardeerde componist Vaughan Williams die hem overhaalde zijn Hymnus Paradisi voor het eerst publiekelijk uit te voeren. Het werk, ter nagedachtenis aan zijn zoon Michael en zo lang verborgen gehouden, bleek het grootste en belangrijkste Engelse koorwerk te zijn ooit geschreven. Men wordt erdoor overweldigd, gegrepen door zijn intensiteit en schoonheid en je raakt het dagenlang niet kwijt uit je hoofd.
Hymnus Paradisi is nu, anno 2017, een beetje in de vergetelheid geraakt, maar dankzij de techniek van datzelfde 2017 luister ik op mijn ochtendwandeling rond Shipton Moyne naar dit prachtige koorwerk en laat ik de heldere herfstmorgen bij mij binnenkomen. Het versterven van de natuur in duizend kleuren harmonieert zo wonderwel met het donkerste donker en het doorbreken van het licht in de muziek. Rode, gele en bronzen bladeren tegen een strakblauwe lucht. Goud en zilver zie ik, maar ook zwarte, met klimop omgroeide silhouetten in tegenlicht. Reeen springen de weg over, grijze eekhoorns schieten de bomen in. In de stilte van de morgen is dit misschien wel het paradijs. Er komen mij drie paarden achterop, het geluid van castagnetten op het asfalt. Hun jockey groet mij vriendelijk als ik uit voorzorg uitwijk naar de andere kant van de weg. Engeland, paardenparadijs. Even later slenter ik achter drie dikke paardenbillen aan: lichtbruin, donkerbruin en grijs-gevlekt en al gauw overstemt het koor weer de castagnetten. De weg, de hemel en de herfst zijn weer helemaal van mij alleen. Ik steek de weilanden over en kom aan de kommervolle dorpskerk van St. Johannes de Doper. Hoewel het kerkje open is ben ik waarschijnlijk de eerste bezoeker na de zondagsdienst van afgelopen weekend. Het is er koud, vochtig en ijzingwekkend stil van binnen en ook op het kerkhofje is niemand te zien. En het is nog wel Allerzielen, de dag waarop men de overledenen een extra duwtje naar de hemel kan geven. Geen enkele activiteit, geen extra bloemetje of lichtje op de graven, Engelsen zijn waarschijnlijk of allemaal rechtstreeks naar de hemel of branden met z'n allen in de hel. Geen vagevuur waaruit je nog te redden bent als tussenstation. 'n Soort Brexit waar je alleen voor of tegen kunt zijn...
's Middags ga ik me te buiten in de Tesco supermarkt: Walker chips en Catbury chocola, alle benodigdheden voor echte scones (een statige lady wijst mij de weg naar de enig juiste strawberry jam), cheese and biscuits en natuurlijk heerlijke cider. Allemaal illusie dit stukje Engeland vast te kunnen houden. Want Engeland was weer goed voor me. Met het weer, als altijd fraai in de eerste november week, met mij als linkshandige linksrijder en met Rebecca mijn voortreffelijke gastvrouw van 'Rose Cottage'. Ik zal haar veel te sterke afternoon-tea node missen. En nu maar hopen dat morgen al mijn boodschappen het land uitmogen...