DE WENENDE ENGEL

DE WENENDE ENGEL

Van gepaste afstand ben ik getuige van het laatste oordeel: Een koor van engelen en aartsengelen, van martelaren, maagden en koningen zijn bij dit laatste gericht aanwezig. Christus zit in het midden met opgeheven handen, de rechter om te belonen, de linker om te veroordelen. Engelen blazen op hun trompetten. Doden herrijzen. De heilige Michaël weegt de zielen en helpt een arme zondaar. En dan gaat een ieder naar zijn bestemming…
De kathedraal Notre Dame van Amiens is vandaag mijn bestemming. “Een van de mooiste van ons koninkrijk” volgens Lodewijk de XIde. En inderdaad, de eerste aanblik is overweldigend. De hoofdfaçade van dit machtige gotische bouwwerk schermt mij af van de ijzige noordoosten wind terwijl ik ieder detail van het portaalgewelf in mij probeer op te nemen. De stralen van het schuchtere voorjaarszonnetje doen het reliëf prachtig uitkomen en dringen diep door tot de hoger gelegen portalen.
Wat een contrast met de leegte en somberheid van het noord Franse land waar ik na Arras doorheen reed. Op weg naar Amiens, de hoofdstad van de regio Picardië en van het departement Somme zie ik niets dan kaal akkerland zover het oog reikt. Strepen van grijsbruine sneeuw aan de schaduwzijden van de weinige verheffingen in het landschap. Bomen en struiken zijn nog winternaakt. Maar dan ook niets wijst op het voorjaar. De vorst heeft hier en daar grote gaten geslagen in het wegdek. De weinige dorpjes die ik passeer delen in de algemene grauwheid en ademen diepe crisis. De herkenbare sfeer van een vroege wielerklassieker. Na Doullens verandert het karakter. Het landschap wordt lichtgolvend en de zon staat op doorbreken. Alle contrast wordt zichtbaar, ik rij het licht tegemoet. Een laatste klim en voor mij ontvouwt zich Amiens in panorama, met de Notre Dame als kroonjuweel. Statig maar niet ernstig, groot zonder grootsheid…
Ik betreed dit Godshuis en staand in het midden van het schip word ik getroffen door de grootheid van de ruimte en de geweldige pilaren die omhoog rijzen als machtige eiken in een eeuwenoud bos. De takken ervan zijn als hagenbeuken gesnoeid en bekronen de brede, lichtvolle laan die naar het koor leidt. Ik neem deze weg, over de tegels waarmee de hele kathedraal geplaveid is. De witte en zwarte vlakken vormen verschillende patronen met als artistiek hoogtepunt het prachtige labyrint.
De koorbanken van Amiens gelden als een uniek meesterwerk. Zij komen zo uit de steekbeitels van eenvoudige middeleeuwse houtsnijders die meer bezield waren door de liefde voor hun kunst dan door hun karige beloning. Er zal ongetwijfeld een werkmeester hebben toegezien, maar verder kregen zij de vrije hand in het versieren: Niet alleen voorstellingen ontleend aan het Oude Testament en het Evangelie, maar ook onderwerpen uit het dagelijkse leven van hun tijdgenoten, ja zelfs taferelen die op een pikante manier de zedenleer onder de aandacht brengen. Mijn tijd is te kort om alle 4000 afbeeldingen van mensen, dieren en fantastische monsters te aanschouwen…
Een bijzonder bezit van de kathedraal van Amiens is een gedeelte van de schedel van de heilige Johannes de Doper, in 1206 meegekomen van een kruistocht. Voor deze bijzondere relikwie was het uiteraard nodig om een met niets te vergelijken relikwieschrijn te bouwen, waaraan in de eeuwen daarna vele pelgrims voorbij zouden trekken ter bedevaart. In spitsboogvormige nissen wordt, als voorloper van ons huidig stripverhaal, door veelkleurige beeldengroepen het leven van Johannes de Doper verteld, tot aan het in ontvangst nemen van zijn hoofd in Amiens. Ik zit volop in het drama: Het geweld is zo realistisch dat Salomé, de dochter van Herodes, flauw valt in de armen van een dienaar…
En dan is er nog dat wenende engeltje op de grafsteen van Messire Guislan Lucas, de heilige kanunnik, weldoener van de arme kindertjes. Dit engeltje weent niet om hem, nee, maar om zijn eigen droevig lot: Op het allerlaatst door de kunstenaar toegevoegd aan het monument omdat de erfgenamen de rekening te hoog vonden. Als “premie” werd het engeltje cadeau gedaan. Welk een droevig lot! Het van oorsprong een kitscherig barok grafmonument uit 1628 werd in de Eerste Wereldoorlog gepromoveerd tot meesterwerk toen geallieerde soldaten in de tranen van de wenende engel hun loopgravenverdriet weerspiegeld zagen. Duizenden ansichtkaarten met de “Ange Pleureur” werden over de wereld verstuurd en de Notre Dame had er een publiekstrekker bij…

Ik verlaat het centrum van Amiens en rij naar het voorstadje Camon. Veel witte huizen, elektriciteit bovengronds. Een stukje platteland aan de stad geplakt, gelegen naast de “Hangende Tuinen”, een voormalig moeras ontstaan door het steken van turf. De kanaaltjes, gegraven om het gebied te draineren, glinsteren in de zon. De eilandjes die zo ontstonden zijn zeer vruchtbaar, maar liggen nu nog braak. Straks zullen de karakteristieke platbodemboten de rijke oogst aan bloemkolen en suikerbieten weer afvoeren.
In de Rue Émile Debrie meld ik mij bij mijn B&B “la Grange de la Herde”, een verbouwde boerenschuur, waar madame mij hartelijk verwelkomt. Monsieur weet alles over het front aan de Somme en als ik hem onze gedeelde interesse meedeel, voorziet hij mij van het nodige huiswerk voor de komende dagen. Ik eet mijn laatste meegenomen boterhammen, het avondmaal schiet er verder bij in. Wanneer ik dit eerste reisverslag beëindig, is de straat al lang stilgevallen, zijn de gordijnen toegeschoven en keer ik –moe maar voldaan- terug naar de dagboeken van Louis Barthas de tonnenmaker uit Peyriac, die opeens hier heel dichtbij is. Ik hoop en vrees hem morgen te mogen ontmoeten…