Een eerste kennismaking

Zeer binnenkort vertrek ik naar het Duitse Worpswede, een boerendorp dat zich aan het einde van de 19e eeuw -ver van de toonaangevende kunstacademies- ontwikkelde tot een bloeiende kunstenaarskolonie. Omgeven door uitgestrekte heidevelden die nauwelijks te betreden waren, ligt Worpswede, de "beboste heuvel", tegen de 57 meter hoge Weyerberg, een zandduin in het stroomgebied van de Weser. De Weyerberg vormde de enige mogelijkheid om zich te vestigen in dit volkomen onbegaanbare heidelandschap. Het land bracht echter weinig op en de bewoners vertrokken weer. Maar hun plaats werd ingenomen door de kunstenaars. Wanneer er zich in 1889 vijf schilders, die het academische leven beu waren, kwamen vestigen, begint de eigenlijke bloei van Worpswede. Ontdekker van het boerendorp in het Duivelsveen was kunststudent Fritz Mackensen, die er -onder de indruk van het landschap en haar bewoners- elke zomer vertoefde, al snel gevolgd door zijn medestudent Otto Modersohn. In de nazomer van 1889 besloten zij, samen met Hans am Ende, de academie definitief de rug toe te keren en zo werd de schildersvereniging van Worpswede geboren. Schildersvrienden Fritz Overbeck en Heinrich Vogeler volgden en samen vormden zij de veelgenoemde "eerste Vijf". Zij voelden zich aangetrokken door de puurheid van de natuur en de eenvoud van de mensen. Het weidelandschap in de laagte van de Hamme, de diepbruine heide, de bizarre wolkenformaties en de fantastische lichteffecten in de vochtige moeraslucht waren een grote bron van inspiratie en rust, zo anders dan de pretentieuze historische taferelen die de schilderkunst rond die eeuwwisseling beheersten.
Vele kunstenaars, schilders, architecten, beeldhouwers, componisten en schrijvers zouden zich in de daarop volgende jaren in Worpswede vestigen. In 1897 kwam de 21-jarige schilderes Paula Becker naar het dorp als leerlinge van Mackensen. Hier leerde zijn Otto Modersohn kennen met wie zij, na de dood van zijn eerste vrouw, Helene Schröder, in 1901 trouwde. In november 1907 bracht Paula een dochter ter wereld. Twee maanden later overleed zij, slechts 31 jaren oud. Otto Modersohn trok zich terug in de buurt van Fischerhude.

Dit worden de hoofdpersonen van mijn verhaal, met wie ik voor het eerst kennismaakte op een tentoonstelling over Worpswede in museum Veluwezoom op kasteel Doorwerth. Hun inspiratiebron, het landschap, zal ook de mijne zijn. Mijn uitdaging zal liggen in de woorden van Rainer Maria Rilke over Worpswede: "Und wie das alles daliegt, nah und stark und so wirklich, daß man es nicht übersehen oder vergessen kann". Ik ga het met mijn eigen ogen aanschouwen! De tijd is juist, het voorjaar haalt de natuur uit haar winterslaap. Het Duivelsveen roept... Ik meld mij vandaar!