Op zoek naar de stilte...

Het is haasten om voor het donker terug te zijn. Ik weet mij achtervolgd door de invallende duisternis en opkomende nevelslierten wanneer ik door de bossen afdaal van de Hohe Acht, met zijn 747 meter het hoogste punt in de Eifel. Draaien en keren, misschien rij ik wel te hard. Geesten doemen op in de bundels van mijn koplampen en slaan uiteen tegen de oranje tunnel waarin ik voortsnel. Een onverwacht spannend einde van een dag die in het teken stond van de serene stilte en de zoektocht naar Genoveva, dochter van de hertog van Brabant en getrouwd met graaf Siegfried. Toen de laatste gehoor gaf aan een oproep om ten strijde te trekken tegen de Saracenen, stelde hij voor zijn mooie vrouw onder de bescherming van zijn vertrouweling, ridder Golo te plaatsen. Huilend voorvoelde zij haar droevig lot, waarna Siegfried haar bescherming bood door de Heilige Maagd zelf. Siegfried was nog niet vertrokken of Golo probeerde haar wellustig te verleiden. Geen middel werd door hem geschuwd, in een door hem zelf geschreven brief werd verteld dat Siegfried op zee was omgekomen. Maar in een droom liet Maria de gravin weten dat Siegfried nog leefde. Bovendien bleek dat Siegfried, vlak voor dat hij op kruistocht ging, een kind verwekt had bij zijn vrouw. Toen bekend werd dat de graaf al op terugtocht was, ontstak Golo in grote woede en probeerde het vege lijf te redden door Siegfried te laten weten dat het kind van de kok was. Buiten zinnen ging Siegfried in op Golo’s voorstel moeder en kind te laten verdrinken, maar de knechten die het vonnis moesten uitvoeren konden dit niet over hun hart verkrijgen en lieten de twee ongedeerd in het bos achter. Na zes jaren kwamen Siegfried en Genoveva elkaar bij toeval tegen tijdens een jachtpartij van de graaf en kwam de waarheid boven tafel. Het gezin werd herenigd en Golo gevierendeeld. Uit dankbaarheid voor haar jarenlange bescherming liet de gravin in het bos een kerk voor Maria bouwen…

Ik ben in Fraukirch, een eenzaam kerkje naast een morsige boerenhoeve. In het open land, het bos is allang verdwenen. Evenals Golo’s trawanten: een biertent hangt bijkans tegen de kerkmuur aan. Er heerst hier volmaakte stilte. Zelfs de hoge bomen houden hun bladeren nog even vast. Ik open de kleine zijdeur en vrijwel onmiddellijk gaat mijn blik naar een prachtig altaarstuk met daarop afgebeeld de hele Genoveva-legende. Een steenreliëf van pure, volkse kunst. Op de grafplaats achter in de kerk staan een ridder en zijn vrouw afgebeeld, Siegfried en Genoveva. En honderden verzoeken aan Maria om hulp: ‘Heilige Moeder Maria, spreidt uw alles beschermende mantel over ons uit…’ Ik wil niet achterblijven en voor ik de Fraukirche verlaat steek een kaarsje aan bij het Mariabeeld: ‘Zolang het brandt, blijf ik nog even, hoewel ik allang weer onderweg ben… Op mijn reis door de tijd…

Deze brengt mij vervolgens naar Bassenheim aan de rand van het Rijndal, op zoek naar de “Ruiter van Bassenheim”, een reliëf in lichtgrijze zandsteen uit 1239, voorstellende de “mantel-legende”, een voorstelling die de christelijke naastenliefde symboliseert. De ridder die zijn mantel deelt met de armen is een voorbeeld van christelijke barmhartigheid, die –hoewel de vorm is veranderd- ook in onze tijd nog voortbestaat. In de schemer van de parochiekerk kijk ik naar het paard en de ruiter, naar het zwaard dat doelbewust de mantel verdeelt. Naar de bedelaar die naar zijn helft grijpt: het straalt allemaal leven uit, doet jezelf meeleven en dwingt tot bezinning. Deze St.-Martinus doet me denken aan de Sint Maarten maaltijd thuis: het gedoe met de veldsoep, de lange rij goeddoorvoede wachtenden, de klompendansers in de kerk, het hele circus compleet. Ik kan een glimlach niet onderdrukken. De zandstenen Martinus ook niet. Voor het eerst sinds 1239…

Rond de levendige stad Mayen wijst alles op basalt. Deze poreuze lavasteen wordt in de omringende bergen gewonnen en gebruikt als goed te bewerken bouwmateriaal. Ik neem de weg omhoog naar Ettringen en na een paar kilometer rij ik op een dam dwars door een voormalige vulkaankrater. Wanneer ik later terugloop naar de groeve en middenop over de reling naar beneden kijk, opent zich voor mij een grandioos panorama, een mengeling van oerlandschap en industrieruïne. Aan de rand van de bizarre, loodrechte rotswanden staan nog de oude kranen van waaruit nog kabels hangen en tandwielen steken, terwijl diep beneden de vegetatie allang is teruggekeerd. Opnieuw prachtige herfstkleuren, afgetekend tegen het zwarte basalt. De kranen als verstilde wachters uit een ver verleden…

In de namiddag geniet ik van de stilte in het bijna uitgestorven Monreal. Ik waan mij in een landschapsschilderij met daarop smalle steegjes van een vakwerkstadje dat zich aan de nauwe oevers van een riviertje nestelt, omgeven door bosrijke hoogtes, en met twee ruïnes en een oude parochiekerk als blikvangers. Zou Koekkoek tot hier gekomen zijn? Deze kaap ik voor zijn neus weg: mijn camera maakt overuren. De middeleeuwse bruggen over de Elz, -de middelste versierd met een kruis gedragen door 4 leeuwen en een beeld van de heilige St.-Nepomuk- , de vele vakwerkhuizen aan het stroompje, het hoogaltaar in de parochiekerk, niets ontsnapt aan mijn aandacht. En dan ontmoet ik ook nog een oude liefde: het stationnetje! Duidelijk zijn beste tijd gehad, mogelijk niet meer in gebruik als zodanig. Ik denk aan een woongroep, gezien de entourage er omheen. Toch stopt er even later een trein. ’n Man met snor en rugzak stapt in. Ik blijf nog even, eet een verlate lunch. Laura heet het meisje dat bedient. Italiaanse schoonheid met een gezicht als een madonna. Zou Genoveva kunnen zijn. Droevig lot hier vast te zitten in dit speelgoedstadje. Laura heeft moeite met het wisselgeld en laat mijn briefje van 20 achteloos op mijn tafeltje liggen. Even denk ik… nee, ik ben geen Golo en… red Genoveva. Ook hier eindigt het met een glimlach…