Eind goed, al goed

Dag 3, donderdag 3 november 2022

Op zoek naar een beetje vrede? Ik hoop dat vandaag te vinden bij de norbertijnen van de abdij van Averbode, een kloosterorde levend volgens de regel van Augustinus met het motto ‘tot elk goed werk bereid’. Ik besluit zelf ook bereid te zijn, maar voor wie en voor wat is mij nog niet helemaal duidelijk. De eerste tekenen bij aankomst in Averbode zijn niet hoopvol. Na veel gezoek naar een gratis parkeerplaats beland ik in het Mariapark, een themapark met een hoog Efteling-gehalte.

Kunstbetonnen rotsen, grotten en tempeltjes met verweerde beeldengroepen moeten de devotie van de bezoeker voor Maria ondersteunen. Ik ben deze ochtend de enige wandelaar in het herfstige park met zijn ‘attracties’, waarvan het pad uitkomt bij het poortgebouw van de abdij. ‘s Zomers is het hier een drukte van jewelste en probeert de plaatselijke middenstand de bedevaartgangers met ijs en gekoelde drankjes te verleiden. Nu ziet de grote binnenplaats ziet er verlaten uit en blijkt de abdijkerk gesloten wegens onderhoudswerkzaamheden. Eindigt hier mijn zoektocht naar een beetje vrede bij deze wonderlijke synthese van gotiek en barok? Johannes de Doper en Onze Lieve Vrouwe ten Hemel opgenomen, aan wie deze kerk is opgedragen, zij zijn mij genadig. Net op het moment dat ik rechtsomkeer wil maken wenkt mij een vriendelijke dame en na excuses voor het ongemak gaat zijn mij voor naar de kerk via een omweg door eindeloze kloostergangen. In het halfduister kijken de portretten van gelouterde norbertijnen streng op mij neer.

De kerk is een openbaring: veel marmer, uitbundig stucwerk en heel veel engelen. Guirlandes slingeren zich langs de pilaren omhoog en het plafond is bezaaid met gouden sterren. Net als ik mijn camera tevoorschijn wil halen, schuift er een witte pater in beeld die mij streng verzoekt in de kerkbanken plaats te nemen. Ik gehoorzaam gedwee en zie hem even later de kosterwerkzaamheden verrichten ter voorbereiding van de H. Mis. Het aansteken van de kaarsen met een stok met aansteeklont (en een kapje om straks de vlammetjes weer te doven) zijn mij zo vertrouwd uit mijn tijd als misdienaar. Even overweeg ik nog te vluchten, maar mijn nieuwsgierigheid naar wat er te gebeuren staat wint het. Na het luiden van de klokken hebben ongeveer 30 kerkgangers in de banken plaatsgenomen. Onder het spelen van het orgel komen 15 witte paters op, keurig verdeeld over twee rijen. De eerste (en tevens laatste) zonnestraal van de dag valt door de hoge ramen naar binnen. De H. Mis wordt opgedragen aan Sint-Hubertus, patroonheilige van de jagers. Ken ik wel, die van dat hert met een kruis in het gewei… Ik ben er even een tijdje uit geweest en weet niet meer wanneer ik zitten, staan of knielen moet, ik ben dan ook steeds te laat. Dit in tegenstelling tot de paters die alle handelingen en verplaatsingen uitvoeren in een perfecte choreografie van ingestudeerde en ingesleten bewegingsreeksen. Handen gevouwen, allemaal rechtsom, daarna de armen gespreid naar voren, alsof men elkaar laat weten hoe groot de gevangen vis is. Bij deze gedachte voel ik mij een zondaar, maar na het voorlezen van de parabel van het verloren schaap, heb ik de hoop niet helemaal opgegeven er nog een beetje bij te horen. Wanneer de communie wordt voorbereid, stel ik mijzelf de vraag of ik hier aan deel zal nemen? Het ontvangen van het lichaam en bloed van Christus in de vorm van brood en wijn, in dit (beetje) zondige lichaam is natuurlijk na al mijn jaren van  ontkerkelijking uiteraard niet niks. Ik besluit mijn kauwgom door te slikken en achteraan de rij aan te sluiten. Het in ontvangst nemen van de hostie ontroert me. Wanneer de priester prevelt:  ‘Het lichaam van Christus’ weet ik niet te antwoorden. Bij de vredeswens richt een van de paters zich tot mij en knikt mij bemoedigend toe. Dit is mijn stukje vrede dat ik zocht…

Ter afsluiting vermeldt het LED-paneel ‘Psalm 75’, een gezang van vraag en antwoord door voorzanger en koor dat zich, begeleid door het orgel, als herhalende golven door het kerkgebouw beweegt. Na de laatste orgelklanken zijn de witte paters plotseling verdwenen en zoekt iedereen de uitgang weer op. De leegheid van het binnenplein slokt de weinige kerkgangers moeiteloos op.

De Voorzienigheid (epiloog)

Bij terugkomst in Zoutleeuw, na een broodje gezond in ‘De Met’, zegt iets in mij om nogmaals om de Sint-Lambertuskerk te lopen. Daar waar de kerkdeur gesloten hoort te zijn, blijkt deze open te staan. Ik stap naar binnen en de eerste aanblik van het interieur is een openbaring, ik had mij er al bij neergelegd het te moeten missen. Op eigen initiatief had de kerkvrijwilliger de kerk een paar uurtjes opengesteld omdat het in België nu herfstvakantie is. Hij heet mij vriendelijk welkom en is te allen tijde bereid eventuele vragen te beantwoorden. Het interieur zit propvol religieuze kunst. Oude kunst ook, meestal uit der 14^e en 15^e eeuw. Beelden, altaar stukken, fresco’s, het is er allemaal. De moed zinkt mij in de schoenen, al dit moois te moeten fotograferen. De Beeldenstorm ging aan dit gebouw voorbij, de verwoesting door de Fransen werd voorkomen door 3 collaborerende monniken en het stelen van kostbare materialen werd door de burgers van Zoutleeuw verijdeld, zie daar waarom er hier nog zoveel kunstschatten aanwezig zijn. Ik vraag de suppoost naar een kerkgidsje, waarna hij mij vriendelijk maar verlegen wijst op een pas verschenen boek met daarin foto’s en beschrijvingen van alle aanwezige kunstwerken. Hij blijkt de schrijver van het boek dat voor slechts € 10,00 in mijn bezit komt. Een prachtige uitgave, met foto’s die ikzelf nooit zo mooi had kunnen maken. Een prachtige herinnering aan een bijzonder verblijf in een markante streek in België.

Buiten regent het, voor het eerst in 14 dagen. Het is Herfsttij, niet te keren…

Glimmend plaveisel,

neons vloeien tot mijn voeten uit.

De wind veegt regen in mijn gezicht.

Jagend blad, kringelend naar de horizon…

Ik schurk tegen de einder aan,

risico-bewust over de rand te kunnen vallen.

En de glijbaan van de tijd af te moeten dalen.

Eindigend in eeuwig zand, zonder enige verheffing.

Met de horizon ver onder mij…

Bedankt voor al jullie fijne reacties!

Cees Sleven :copyright: november 2022