Weites Land

William Walton's 'Touch her soft lips and part' is de stemmige muziek waarmee ik vanochtend de zon zag opkomen op weg naar Ostfriesland, het vlakke Noordduitse land achter de waddenkust, waarvan men zegt dat het zo vlak is dat men woensdag al kan zien wie er in het weekend op bezoek komt. Mijn komst zal dan ook wel bekend zijn als ik in de Kunsthalle van Emden op zoek ga naar de schilderijen van de Duitse expressionistische schilders die in het plaatsje Dangast aan de Jadebusen samenkwamen om het licht en landschap van Ostfriesland op het doek vast te leggen. Ik loop daar echter tegen een grote tentoonstelling aan over Horst Janssen (1929 - 1995), die 'kunst uit kunst' tot zijn credo verhief, waarbij hij een geheel eigen interpretatie gaf van werken van 's werelds beroemste schilders als Rembrandt, Picasso, Goya en Friedrich. Kopieëren als een vorm van esthetisch verantwoord verder denken en ontwikkelen en dat op een meesterlijke manier, en zich zo scharend tussen de meesters. Ik vergaap mij aan de vele tekeningen, etsen en litho's en vergeet even waarvoor ik gekomen ben, de schilders uit Dangast. Ze zijn er niet, tijdelijk opgeborgen in het depot vermoed ik. In de weinig overgebleven ruimte voor de vaste collectie ontdek ik een aandoenlijk schilderij van Paula Modersohn-Becker voorstellende een staand meisje voor een geitenstal (1902). Hoe ongelukkig kan de kindertijd eruit zien... Een kind uit het Duivelsveen rond Worpswede bij Bremen. Onder dezelfde wolkenhemel als op het fascinerende schilderij 'Noordduits landschap' (1980 - 1981) van Heiner Altmeppen.
Dit laatste schilderij doet me besluiten het landschap hier 'live' te gaan beleven. Daarvoor kies ik de 'Grünen Küstenstraße' die mij voert langs de zo karakteristie rode bakstenen huizen, schuren en kerktorens. De toren in Suurhusen staat scheef, en niet zo'n klein beetje ook: schever dan die in Pisa, wel 5,19 graden uit het lood, een absoluut wereld record.
Verder nu langs liefdevol verzorgde tuinen onder horizonvervuilende windmolenparken. De weg volgt de dijk die het beeld kaarsrecht verdeeld in blauw en groen. Leeg, boomloos land, te dramatisch om snel op te schieten. Rechts van mij is een kolonie meeuwen neergestreken op een veld vers geploegde aarde, als witte stippen op een zwart laken. Hoog boven mij passeert een vlucht ganzen in V-formatie, richting Wadden, richting warmere oorden. Bij Greetsiel bereik ik de kust en wandel door het autovrije centrum naar het pitoreske haventje. Ik kan het op mijn gemak doen, want mij werd een parkeerbonnetje geschonken voor de hele dag. De tweeling-molens verwelkomen mij en wijzen mij de weg naar de bijzondere waterdoorlaat in de dijk en uiteindelijk naar de meer dan twintig vissersboten aan de kade. Het wappert en het waait, maar de temperatuur is aangenaam. De tijd verstrijkt echter sneller dan gedacht, dus ik moet gaan. De Grünen Küsten Straße laat ik achter mij en zet koers richting Dangast, waar ik morgen het geboortehuis van Franz Radziwill ga bezoeken. Expressionist, magisch realist en symbolist, verfoeid door de nazi's, maar bovenal een man van de streek. Hoe rijmt zijn werk met het landschap waardoor ik rij? Laat herfstlicht dat lange schaduwen trekt. En een altijd lage horizon. Plassen, venen en stukken bos trekken aan mij voorbij. Bruin tegen goud, dartelende bladeren verlaten en masse de nu snel kalende bomen. Er zit verandering in de lucht, ik zie het morgen wel...
Ik trek de gordijnen dicht en kijk nog even naar het meisje voor de geitenstal. Ik kan haar blik niet vangen, die is te veel naar binnen gekeerd. Misschien voorzag zij groot verdriet: haar schepper, Paula Modersohn-Becker, stierf op 31-jarige leeftijd tijdens bij de geboorte van haar eerste en enige kind...