Aimez-vous Bach?

Aimez-vous Bach?

De vraag of ik van Bach hou ga ik vandaag proefondervindelijk beantwoorden na een bezoek aan Bach's geboortehuis in Eisenach. Johann Sebastian zou daar in 1685 geboren zijn en in dit museum zou mij een inkijkje gegund worden in het leven van de muzikantenfamilie Bach. "Zou", want het tegendeel blijkt waar te wezen: J.S. is daar helemaal niet geboren, maar dit feit werd in de DDR-tijd strikt geheim gehouden uit angst dat de bezoekersaantallen flink zouden dalen. Zijn werkelijke geboortehuis blijkt niet meer te bestaan. Ik zal zien of ik hier overheen kan stappen, de dag is nog jong en het weer veelbelovend! Bovendien tipt mijn gastvrouw mij over een bijzondere wijk in het zuiden van de stad waar je als Jugendstil-liefhebber uren kunt ronddwalen en je hart kunt ophalen aan de prachtig gerenoveerde stadsvilla's met hun vele ornamenten, kunstzinnige smeedijzeren hekken en een indrukwekkende variatie aan erkers en torens. In het morgenlicht laat Eisenach zich met deze unieke, samenhangende villawijk van zijn mooiste kant zien. Ik slenter over de straten, hoog en laag, langs kasten van huizen met tussendoor steeds weer zicht op de beroemde Wartburg boven me en de historische stad beneden me. Ik geniet, maar wel met een dubbel gevoel. Kwam de Jugendstil beweging niet voort uit het gevoel dat kunst en samenleving uit elkaar gegroeid waren met als resultaat ongelukkige mensen in een lelijke wereld? Kunst kon toch ook nuttig zijn? En nuttige dingen toch ook mooi? Dat zou leiden tot meer sociale rechtvaardigheid, betere woningen voor de arbeider en pensioenen voor de ouderen. Als dat de bedoeling was dan is men er hier, op deze plek, in doorgeslagen: Villa's als paleizen met de dikste auto's voor de deur. En op die deur niet alleen de naam, maar zeker ook de functie in het leven. Doktoren, accountants, bouwondernemers, advocaten. Het leven is blijkbaar goed in deze besloten wijk op de heuvel. Een mooie wereld die neerkijkt op ongetwijfeld nog steeds ongelukkige mensen.
Met ratelende banden over de keien daal ik af naar het centrum van Eisenach waar ik mij voor de parkeertijd van 90 minuten a 1,70 Euro de tijd geef om van Johann Sebastian Bach beter te leren kennen. Gelijk na binnenkomst in het Bachhaus wordt ik doorverwezen naar de instrumentenzaal waar een concertje gegeven wordt op barokken toetsinstrumenten. Uiteraard met grappige uitleg hoe het er toendertijd in huize Bach aan toeging, zeer gewaardeerd door de vele aanwezige jonge kinderen. Die J.S. was me er een, haalde allerlei fratsen uit en was niet vies van experimenten als het om instrumenten ging: Een snaartje meer of minder aan een strijkinstrument, instrumenten in mini of maxi uitvoering, uitvoeringen in ongewone bezettingen, het werpt al een ander licht op de man. In de zalen en zaaltjes loop je door zijn leven, langs al die plekken die zo belangrijk zijn geweest voor zijn componeren. Want de man heeft zeker niet stil gezeten, geen genre geschuwd en geen instrument onbenut gelaten. En niet alleen op muzikaal gebied: hij verwekte 20 kinderen bij 2 vrouwen en verslaat daarmee Hertog Anton Ulrich die we gisteren hebben leren kennen. Inderdaad, die J.S. was me er een!
In de moderne vleugel is heel veel te beluisteren, en met de opgedane, oppervlakkige kennis is het kiezen wel minder moeilijk geworden. Half liggend in een hangende, glazen eivormige stoel kies ik, gezien deze bijzondere week, voor het recitatief en koor "Und siehe da/Wahrlich" uit de Mattheuspassion, de dramatische scene volgend op Jezus' dood waarin het volk verbijsterd de natuurverschijnselen, aardbeving en zonsverduistering, aanschouwt. Hier trek Bach alle registers open en zet hij ook muzikaal de wereld op zijn kop. Diep onder de indruk kruip ik uit mijn glazen ei en kijk als herboren tegen Johann Sebastian aan. Ik ben al een beetje meer van hem gaan houden...
Op de terugweg spotify ik de Mattheus in de auto en terwijl deze Witte Donderdag langzaam maar zeker vergrijst voel je gewoon dat er wat te gebeuren staat. Zwartgrijze regenwolken vermelten met de donkere contouren van de heuvels om mij heen. Eenmaal thuis zwijgen de vogels en na een laatse oproep aan de kerkgangers de kerkklokken ook...
En dan is het wachten op Pasen. Duitsland is vanaf nu vrij en een groot gedeelte zal met mij westwaarts reizen. Hopelijk wordt dat toch een goede vrijdag...