De Boog geslecht...

De Boog geslecht...

Vandaag vier ik mijn herfst en herinneringen die niet de mijne zijn. Het ochtendlicht schildert de Ieperboog in goud wanneer ik in alle vroegte de glooiingen en lage heuvelkammen ten oosten en zuidoosten van de stad beklim. De Salient rondom Ieper werd in grote mate bepaald door het reliëf en dit kon in dit lage land en in deze stellingenoorlog een groot strategisch verschil uitmaken. Maar ook kleinere landschapselementen zoals een bomenrij, houtwal, weg of waterloop bepaalden de plek van de loopgraven. Ik ben alert, probeer het landschap te lezen en zal over de 45 kilometer van deze fietstocht de hele dag doen...

Van de bijna 170 militaire begraafplaatsen in deze omgeving bezoek ik er slechts een enkele, om elk risico te vermijden overvoerd te raken, waardoor mijn aandacht verslapt. Hedge Row Trench Cemetery is een kleine begraafplaats in het Molenbos. Slechts 76 soldaten, voornamelijk van de Cornwall's Light Infantery, liggen er begraven. Er heerst er volkomen rust, de wereld van 2010 is mijlen ver weg. Hier liggen gezworen kameraden die vochten om 'The Bluff', de steile helling die zo'n goed uitzicht bood op de eerste Duitse linies in het Molenbos.

"We few, we happy few, we band of brothers.
For he today that sheds his blood
we me shall be my brother;
be never so vile"

Deze handgeschreven tekst, in een plasticje beschermd tegen de regen, zit geklemd tussen tussen het toegangshek van de begraafplaats. Iemand moet naar deze verlaten plek aan het Molenbos gekomen zijn. Een nabestaande? Of iemand die bekend is met het verhaal van 'The Bluff'? De kameraden wisten de kunstmatige heuvel, ontstaan door opgeworpen grond uit de Oude Vaart Ieper - Komen in te nemen en vast te houden. Tot de Duitsers deze hoogte, 'Große Bastion', ondergroeven en in het voorjaar van 1916 lieten exploderen. De heuvel werd een diepe krater, de verdediging werd gebroken. Maar niet de Band of Brothers, zoals zij hier rusten op deze kleine begraafplaats in het bos. Een granaatscherf uit het naastliggende bouwland neem ik mee als aandenken...

In Boezinge steek ik de oude spoorwegbrug over het kanaal IJzer - Ieper over en fiets door het gebied waar de eerste gasaanval van de Duitsers op 22 mei 1915 aanleiding was voor hevige gevechten, waarbij het front sterk werd teruggedrongen, want tegen het Duitse stikgas was geen verdediging mogelijk. In wat men noemt de Tweede Slag bij Ieper komt de frontlijn slechts enkele kilometers van de stad te liggen. En dat zal ruim 2 jaar zo blijven. Hier geen vriendelijke heuvels meer, maar nat, weerbarstig bouwland. De bieten liggen opgestapeld onder een dichtgetrokken hemel. Verstikkend grijs, het staat op regenen...

Ik kom aan een klein monument voor de Ierse dichter en nationalist Francis Ledwidge. Toch neemt hij dienst in het Britse leger en sneuvelt op 31 juli 1917, op 30-jarige leeftijd, op de 1e dag van de Derde Slag bij Ieper bij de 'Carrefour des Roses', nu een nietig kruispunt in de vergetelheid achter Boezinge. Zijn gedichten handelen meestal over zijn geliefde Ierland en zijn bekendste schrijft hij voor Thomas MacDonagh die bij de verloren Paasopstand in 1916 door de Engelsen werd gefusilleerd. Het moorden is blijkbaar van alle tijd, van ieder volk, overal... Ledwidge wilde alleen maar een goede dichter zijn...

'He shall not hear the bittern cry
In the wild sky, where he is lain,
Nor voices of the sweeter birds,
Above the wailing of the rain.'

Uit: 'Lament for Thomas MacDonagh'

Voor ik terugkeer naar tHooghe geniet ik van het panorama rechts van mij. In de grijze lucht zie ik de torens van Ieper en het heuvelland daarachter vanaf de Kemmelberg tot de Catsberg. Vanaf hier verandert het landschap, het zachte reliëf wordt meer hellend en glooiend, ik klim immers weer naar de heuvelkam. Er duiken steeds meer bossen en houtwallen op. Bomen met goudgele herfstbladeren, struiken die rijke bessen dragen. Maar ook die zullen vallen en zacht de grond bedekken. Als een kind dat wordt ingestopt en goednacht gekust. Voor een droomloze slaap. Dat het de verschrikkingen maar mag vergeten...