Tervuren (epiloog)

De nieuwe dag begint helder en fris na een nachtelijke regen die de okergele herfstbladeren nog aan het donkere asfalt vast doet plakken. Hanengekraai en het geblaf van een erf hond in de verte benadrukken de stilte van het ochtenduur. Een paar laatste wolken trekken achter het regenfront weg naar oosten, de zon strooit uitbundig haar vroege herfstlicht over de glimmend natte daken van 's Gravenvoeren. In die ochtendstilte neem ik afscheid van Veerle en haar B&B "Hof van Vervoering" en verlaat ik de Voerstreek op weg naar Tervuren, het kunstenaarsdorp bij Brussel. Maar niet nadat ik bij de plaatselijke VVV het boekje "Door den Oorlog moeten lijden - De Voerstreek in 1914 - 1918" heb opgehaald, dat de geschiedenis vertelt van de doortrekkende Duitsers in die eerste oorlogsdagen van augustus 1914. Voor Nederland was het toen kantje boord, maar de neutraliteit van België werd WEL geschonden en de Voerstreek lag op de marsroute van de vijand.
Nu is de weg van Luik naar Brussel 6-baans en voorzien van het snelste asfalt en na iets meer dan een uur neem ik de afslag naar Tervuren, waar ik mij in café "de Keizerskroon" probeer in te lezen in de School van Tervuren, een groep kunstschilders die zich rond 1870 te Tervuren vormde, rondom Hippolyte Boulenger. Ik kan mijn aandacht nauwelijks bij mijn papieren houden want het is gezellig druk in de Keizerskroon. Het is markt in Tervuren en dat is hier bij uitstek een sociale aangelegenheid die zich voornamelijk in de cafés afspeelt. Opvallend veel vrouwen die al zo vroeg aan het bier zitten. En ook de witte wijn is populair. Ik hou het bij een kopje koffie, weggedoken in een hoekje en geflankeerd door twee oude baasjes die, steeds na een periode van lang stilzwijgen, een paar woorden onverstaanbaar Vlaams met elkaar wisselen.

Zo moet het er ook aan toegegaan zijn in herberg "In den Vos", hier schuin tegenover aan de Markt, waar de schilders elkaar vanaf midden 19e eeuw regelmatig ontmoetten en over hun kunst van gedachten wisselden. Zij hadden het landelijke dorpje Tervuren ontdekt en kwamen er in de vrije natuur schetsen en schilderen, net als eertijds in het Franse Barbizon. Hyppolyte Boulenger was de eerste en sterkste persoonlijkheid van de groep en bedacht tijdens een gezellig samenzijn met zijn kunstvrienden “In den Vos” de naam “School van Tervuren” aan dit Belgisch Barbizon. De uittocht van kunstenaars uit het Brusselse was niet meer te stuiten en 3 opeenvolgende generaties schilders portretteerden het dorp, het feeërieke Zoniënwoud met de bronnen van het riviertje de Voer, en de directe landelijke omgeving. Met het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 kwam er een einde aan de School van Tervuren, maar de plekjes bleven hun schilderachtigheid behouden tot op de dag van vandaag. Voor de schilder, de fotograaf en de wandelaar…

Voor ik hun werken ga bewonderen in museum “Hof van Melijn” betreed ik eerst het School-van-Tervuren-pad dat mij langs de mooiste plekjes zal voeren waar Hyppolyte Boulenger, Joseph-Théodore Coosemans, Alphonse Asselbergs en al die andere pleinairisten ooit hebben zitten schilderen. Op deze ultieme herfstdag wandel ik langs de oude pastorie, zo vaak door de schilders van de Tervuurse School op het doek gebracht. Aan de Hertenbergstraat blijf ik even stil staan tussen de vijvers voor het Robiano kasteel, dat ook ontelbare malen is afgebeeld, steeds omlijst door het omringende natuurschoon met zijn vijvers en bomen. Ik bevind mij hier in het brongebied van de Voer, moerassig bosland waarin de schilders heel wat inspiratie vonden voor hun ‘sous-bois’, doeken die helemaal gevuld zijn door een bosgezicht. Ook mijn fototoestel maakt overuren wanneer de schilderachtige weg naast het moerassig gebied afloop. Ik geniet van het warme invallende licht tussen de bomen, zie water glinsteren tussen het bladerdek. Zilver tussen goud, goud tegen zwart. De herfst prikkelt nu al mijn zintuigen en vormt een grandioze finale van mijn zwerftocht.

Museum “Hof van Melijn” is helemaal gewijd aan de schilders van de Tervuurse School en waar ik na afloop van mijn wandeling de enige bezoeker ben. Op de schilderijen herken ik moeiteloos de plekjes waar ik zojuist ben langsgekomen, in realistische en impressionistische stijl op doek gezet. De Wolvenweg, een van de meest schilderachtige holle wegen deze ‘Wolvengracht’, zoals hij ook wel genoemd werd, met kapellen boven en beneden. Ook de Robiano-vijvers zijn veelvuldig vereeuwigd, vaak in uitbundige herfsttooi. De prachtige winterlandschappen die er hangen, maken in mij een nieuw verlangen los: dat naar die onbestemde winterdagen wanneer dikke sneeuwvlokken uit loodgrijze luchten omlaag dwarrelen en het hele land een onwerkelijk, haast magische aanblik geven. Misschien is het wel daardoor dat ik altijd van het intieme van de winter zal blijven houden: het verkleint zo de wereld om je heen en vanuit die veilige geborgenheid is het heerlijk dromen van wat daarna weer komt...

Hier neem ik afscheid van mijn schilders, de herfst en de drie dames achter de balie die mij binnen lieten zonder betalen omdat zij niet wisselen konden… Ik sla mijn biljet van € 50,- stuk in de Taverne aan de Markt voor de plaatselijke lekkernij, de garnalenkroket. Een verlate lunch waarna ik mij in de file stort op weg naar huis, een spookrit van vele uren die mij weer terug brengt in de realiteit van alle dag…

…wanneer men
de herfstdagen mag beleven
en beseft hoe
eenzaam komende kaalte is
voelt elk gevallen blad
als een
dubbel kostbaar gemis… “Vallend Blad” - Loes