"Feldeinsamkeit"

Feldeinsamkeit
Ich ruhe still im hohen grünen Gras
Und sende lange meinen Blick nach oben,
Von Grillen rings umschwirrt ohn Unterlaß,
Von Himmelsbläue wundersam umwoben.
Und schöne weiße Wolken ziehn dahin
Durchs tiefe Blau wie schöne stille Träume; -
Mir ist, als ob ich längst gestorben bin
Und ziehe selig mit durch ewge Räume.

Hermann Allmers





Vrijdag 30 maart, het Teufelsmoor bij Worpswede

Bovenstaand gedicht, inspiratiebron voor Heinrich Vogelers schilderij “Frühlingsbildern”, brengt mij op de dag van vertrek naar het Teufelsmoor, het weidse landschap met zijn waterlopen, natte- en overstromingsgebieden en altijd aanwezige berkenbossen. De natuur als inspiratie voor kunst en cultuur, ik wil het zelf nog eenmaal ervaren. Het bijzondere licht en de verre blik hebben mij naar hier gelokt, hebben al dagenlang aan mij getrokken. De elementen water en lucht zijn hier alles overheersend aanwezig in het steeds wisselende wolkenspel en de geheimzinnige wereld van het veen. Wijdvertakte waterlopen doorkruisen dit eenzame gebied. Hierop werd de turf per boot werd afgevoerd en tot aan het begin van de 20e eeuw, toen de veenkolonisatie hier begon, waren deze “Torfkahnen” het enige middel van vervoer. Ik waag mij te voet in het veen, ik loop op 3 tot 4 meter dikke plantenresten, in eeuwen hier neergelegd. En toch voel ik beweging. Links van het pad strekt zich de heide uit onder jagende wolken, rechts staan de dansende berken met de voeten in het water. Hoog boven mij ruist de wind in de bomen. Het enige geluid hier. Hoe verder ik het gebied in trek, hoe groter groeit de eenzaamheid. En het verlangen dit gevoel vast te houden. En plotseling is daar dan de zon die de grijze berken helwit doet oplichten en een prachtig reliëf aan de omgeving geeft. Het geluid van de wind wordt als muziek. Muziek van hoorns en harpen. De kleuren in het landschap zetten in, alsof zij gewacht hebben op een teken van een onzichtbare dirigent…

Als afscheid van Worpswede beklim ik nog eenmaal de Weyersberg waar ik mij laat imponeren door de “Niedersachsenstein” van Bernhard Hoetger, met zijn 18 meter het grootste expressionistische beeldhouwwerk ter wereld. Omstreden, dat wel, want het werd ontworpen als overwinningsmonument voor de Eerste Wereldoorlog. Maar de overwinning bleef uit, dus het werd een monument voor de vrede: een engel in baksteenreliëf die de vleugels uitstrekt naar de zon, omringd door 173 stenen waarop de namen vermeld staan van Worpsweder gevallenen in de Eerste Wereldoorlog. Onwillekeurig spel ik hun namen: de gebroeders Kück, gesneuveld in 1914 en 1917, F. Steltjes – in september 1918, helemaal aan het einde van de oorlog. Oorlog dat geen overwinnaars kent.
Lichtbundels prikken door het overwegend grijs, het waait hier onbarmhartig. Nog even, dan spreidt de engel en laat zich meevoeren op de wind richting de zon…
Ik moet afscheid nemen van Worpswede, gun met nog een laatste blik op de Weyersberg. Ik voel weemoed bij het achterlaten van dit bijzondere plekje in het veen. Maar ook vreugde haar bewoners van weleer en hun nalatenschap beter te hebben leren kennen: de wat deerniswekkende Otto Modersohn die zo artistiek overvleugeld werd door zijn vrouw Paula. Haar liefde voor het inspirerende Parijs en haar vroege, tragische dood. De fascinerende figuur van Heinrich Vogeler en de bewogen geschiedenis van zijn huis, de “Barkenhoff”. Het ontroerend schilderij “Trauernde Familie” van Fritz Mackenzen staat mij op het netvlies gebrand, zo ook zijn naturalistische kijk op het leven van de eenvoudige streekbewoners.

“Weites Land” van Hans am Ende vormde voor mij misschien wel het hoogtepunt van mijn bezoek aan Worpswede. Ik verdronk in dit schilderij, liet mij leiden naar haar horizon en op deze scheidslijn meevoeren op haar witte wolken…
…terug naar de wereld van alledag…

Met dank aan allen die mijn reisverslagen met interesse gelezen hebben!

Info:
www.worpswede.de
www.hotel-buchenhof.de